Hz. İbrahim'in İmtihanı

Hz. İbrahim, Allah'a teslim olup takvalı yaşamasıyla, tek başına müşriklere tebliğ yapmasıyla, putları kırıp tevhide davet etmesiyle, babası tarafından bile dışlanmasıyla bilinen büyük bir peygamberdir. Onun dini olan islam, bizim de dinimizdir. Hacc Suresi 78: Ve Allah'da hakkıyla cihad edin. O, sizi seçti. Dînde sizin için bir zorluk kılmadı ki; o, babanız İbrâhîm’in dînidir. O, sizi daha önce de “müslümanlar”olarak isimlendirdi...


Soru 1: Hz. İbrahim oğlunu kesmeye kalkıştı mı?

Cevap: Bu olay Saffat suresinde şu şekilde anlatılmıştır;

Saffat suresi 100:"Rabbim, bana salihlerden (bir çocuk) armağan et." 101: Biz de onu halim bir çocukla müjdeledik. 102: Böylece (çocuk) onun yanında koşabilecek çağa erişince (İbrahim ona): "Oğlum" dedi. "Gerçekten ben seni rüyamda boğazlıyorken gördüm. Bir bak, sen ne düşünüyorsun." (Oğlu İsmail) Dedi ki: "Babacığım, emrolunduğun şeyi yap. İnşaallah, beni sabredenlerden bulacaksın." 103: Sonunda ikisi de (Allah'ın emrine ve takdirine) teslim olup (babası, İsmail'i kurban etmek için) onu alnı üzerine yatırdı. 104: Biz ona: "Ey İbrahim" diye seslendik. 105: "Gerçekten sen, rüyayı doğruladın. Şüphesiz biz, ihsanda bulunanları böyle ödüllendiririz." 106: Doğrusu bu, apaçık bir imtihandı. 107: Ve ona büyük bir kurbanı fidye olarak verdik.

Ayetlerde görüldüğü gibi, ibrahim pegamber rüyada oğlunu kurban ettiğini görüyor. Bunu oğluna anlatıyor. Oğlu da ''sana emrolunan şeyi yap''(Saffat/102) diyor. Daha sonra rüyasını uygulamaya gidip oğlunu yere yatırıyor. Tamda bu sırada Allah oraya bir kurbanlık hayvan gönderiyor. (Saffat/107) Böylece Hz. İbrahim bir imtihandan geçiyor (Saffat/106) ve Allah için en sevdiği şeyden vaz geçebileceğini kanıtlamış oluyor.

Sonuç: Hz. İbrahim bir peygamber olduğuna göre rüyada emir alması da normaldir. Bunu ''rüya ile amel edilmez'' şeklinde yorumlayanlar Hz. İbrahimin peygamberliğini hesaba katmamaktadır. Ayrıca çocuğun ''sana emrolunan şeyi yap''(Saffat/102) demesi de bunun bir emir olduğunu gösterir. Kuran'da apaçık bir şekilde anlatılan kıssayı aklına yatmadığı için başka şekilde anlamak isteyenlere şunu söyleyebiliriz: Bu kıssada bizlere Hz. İbrahim'in Allah'a olan teslimiyetini anlatılmıştır. Allah için her şeyden vazgeçebilmek Allah dostu olmak demektir. Nitekim bu olaydan sonra Allah onu dost edinmiştir. Nisa Suresi 125: İyilik yaparak kendini Allah'a teslim eden ve hanif (tevhidi) olan İbrahim'in dinine uyandan daha güzel din'li kimdir? Allah, İbrahim'i dost edinmiştir.

Ek bilgiler: Bu olay tevratta da benzer şekilde geçmektedir. Tevrat: Tekvin 22:9 Tanrı’nın kendisine belirttiği yere varınca İbrahim bir sunak yaptı, üzerine odun dizdi. Oğlu İshak’ı bağlayıp sunaktaki odunların üzerine yatırdı. 10:Onu boğazlamak için uzanıp bıçağı aldı. 11:Ama RAB’bin meleği göklerden, “İbrahim, İbrahim!” diye seslendi. İbrahim, “İşte buradayım!” diye karşılık verdi. 12: Melek, “Çocuğa dokunma” dedi, “Ona hiçbir şey yapma. Şimdi Tanrı’dan korktuğunu anladım, biricik oğlunu benden esirgemedin.”13: İbrahim çevresine bakınca, boynuzları sık çalılara takılmış bir koç gördü. Gidip koçu getirdi.

Soru 2: Hz. İbrahim ateşe atıldı mı?

Cevap: İbrahim peygamber putları kırıp büyük putu sağlam bırakmıştı. Bunu gören müşrikler Hz. İbrahim'den şüphelenip onu sorguladılar. 📖“Ey İbrâhîm! Bizim ilâhlarımıza bunu sen mi yaptın?” dediler.''(Enbiya/62) Bu soru karşısında hikmet dolu bir cevap veren İbrahim şöyle konuştu. 📖“Hayır! Bunu şu büyükleri yapmıştır. Konuşabiliyorlarsa, onlara sorun bakalım!”(Enbiya/63) Bu cevap üzerine şaşkına dönen müşrikler putların kendine bile faydası olmayan mabutlar olduğunu anlayıp 📖“Muhakkak ki siz; siz zalimlersiniz.” dediler.(Enbiya/64) Fakat sonradan tekrar eski inançlarına sarılıp Hz. İbrahim'i öldürmeye karar verdiler. 📖"Eğer (bir şey) yapacaksanız, onu yakın ve ilahlarınıza yardımda bulunun." dediler (Enbiya/68)📖 ''Onun için bir bina yapın da kendisini (oradan) alevli ateşe atın.''dediler. (Saffat/97) Hz. İbrahim ateşe atılınca Allah ateşe şöyle emretti: 📖''Ey ateş! İbrahim için serinlik ve esenlik ol! dedik.''(Enbiya/69) Böylece ateş yakma özelliğini kaybetti ve Hz. İbrahim'e hiç bir zarar veremedi.

Soru 3: Hz. İbrahim kuşları öldürdü mü?

Cevap: İbrahim peygamber ölülerin nasıl dirildiğini merak edip Allah'tan bunu kendisine göstermesini istemiştir. Allah'ın emriyle 4 kuşu kendisine alıştırdıktan sonra öldürüp dağa bırakmıştır. Daha sonra dağdan inip kuşları çağırmıştır. Kendi elleriyle öldürdüğü kuşların dirilip çağrıya icabet etmesiyle Hz. İbrahim ölülerin nasıl dirildiğini görmüş ve kalbi mutmain olmuştur. Bu olay Kuran'da şöyle geçer;

Bakara suresi 260: Hani İbrahim: "Rabbim, bana ölüleri nasıl dirilttiğini göster" demişti. (Allah ona:) "İnanmıyor musun?" deyince, "Hayır (inandım), ancak kalbimin tatmin olması için" dedi. "Öyleyse, dört kuş tut. Onları kendine alıştır, sonra onları (öldürüp) her bir cüzü (parçasını) bir dağın üzerine bırak, sonra da onları çağır. Sana koşarak gelirler. Bil ki, şüphesiz Allah, üstün ve güçlü olandır, hüküm ve hikmet sahibidir."

Soru 4: Hz. İbrahim babası tarafından dışlandı mı?

Cevap: İbrahim peygamber babasına putların ilah olamayacağını söyledikten sonra taşlanmak ile tehdit edilmiştir. Hz. İbrahim'in öz babası oğlunun putlara sövmeye devam etmesi halinde onu öldüreceğini söylemiştir. Müşrikler kendi oğlunu bile taşlayabilirler.

Meryem suresi 42:Hani babasına demişti: "Babacığım, işitmeyen, görmeyen ve seni herhangi bir şeyden bağımsızlaştırmayan şeylere niye tapıyorsun? 43:"Babacığım, gerçek şu ki, bana, sana gelmeyen bir ilim geldi. Artık bana tabi ol, seni düzgün bir yola ulaştırayım."44: Ey babacığım, şeytana kul olma! Muhakkak ki şeytan, Rahmân’a asi oldu. 45: "Babacığım, gerçekten ben, sana Rahman tarafından bir azabın dokunacağından korkuyorum, o zaman şeytanın velisi olursun." 46: (Babası) dedi ki: 'Sen benim ilâhlarımdan yüz mü çeviriyorsun, ey İbrahim? Eğer (bu tutumuna) son vermezsen andolsun seni taşlarım. Uzun bir süre benden ayrıl.'

Soru 5: Hz. İbrahim putları parçaladı mı?

Cevap: İbrahim peygamber kavminin dalalet içinde olduğunu onlara haber verdi. Kimse ona aldırış etmeyince putları parçaladı.

Enbiya Suresi 52: (İbrâhîm), babasına ve kavmine şöyle demişti: “Sizin ibadet ettiğiniz bu heykeller nedir?” 53: “Babalarımızı ona (onlara) ibadet ediyor bulduk.” dediler. 54:(İbrâhîm): “Andolsun ki siz ve babalarınız, apaçık dalâlettesiniz.” dedi. 55:“Sen, bize hakkı mı getirdin yoksa sen (bizimle) oyun mu oynuyorsun?” dediler. 56: “Hayır sizin Rabbiniz, semaların ve arzın Rabbidir ve onları yaratandır. Ve ben, buna şahit olanlardanım.” dedi. 57:Allah’a yemin olsun, siz arkanızı döndükten (gittikten) sonra ben mutlaka sizin putlarınıza hile yapacağım. 58: Böylece o, yalnızca büyükleri hariç olmak üzere onları paramparça etti; belki ona başvururlar diye. 59:“Bizim ilâhlarımıza bunu kim yaptı? Muhakkak ki o, gerçekten zalimlerdendir.” dediler. 60: “Ona (kendisine), İbrâhîm denen gencin, onları zikrettiğini (putlardan bahsettiğini) işittik.” dediler. 61:“Öyleyse onu, insanların gözü önüne getirin! Böylece onlar şahit olurlar.” dediler. 62: “Ey İbrâhîm! Bizim ilâhlarımıza bunu sen mi yaptın?” dediler. 63: (İbrâhîm) şöyle dedi: “Hayır, bunu onların büyüğü yaptı. Haydi eğer onlar konuşuyorlarsa (konuşabiliyorlarsa) onlara sorun!” 64:Bunun üzerine kendilerine geldiler, sonra da (kendileri için); “Muhakkak ki siz; siz zalimlersiniz.” dediler. 65:Sonra yine eski kafalarına döndürüldüler: 'Andolsun bunların konuşamayacaklarını sen de bilirsin!' 66:Dedi ki: "O halde, Allah'ı bırakıp da sizlere yararı olmayan ve zararı dokunmayan şeylere mi tapıyorsunuz?" 67: "Yuh size ve Allah'ın peşisıra taptıklarınıza. Siz yine de akıllanmayacak mısınız?"