Kadının şahitliği yarım mıdır? Bakara 282 Tefsiri

Kadının şahitliği ayeti bir erkek şahide karşılık iki kadın şahit istemesi sebebiyle az düşünenlerin ve kötü niyetli kişilerin diline dolanıyor. ''İki kadının şahitliği bir erkeğin şahitliğine eşittir'' diyerek İslamda kadının yerini gündeme getiriyorlar. Bu yazıda Kuranda kadının şahitliğine değineceğiz.

En uzun ayet olan Bakara 282. ayette vadeli borçların yazılmasıyla ilgili ve şahit bulundurmakla ilgili hükümler bulunur. Yazacak bir kişi ve iki erkek şahit istenir. İki erkek bulunamazsa bir erkek ve iki kadın şahit istenir. Bunun sebebini ‘’Birisi saparsa/şaşarsa diğeri hatırlatır’’ olarak açıklar.

Sapmaktan kasıt; unutkanlık, şahitliğe gelmemek, müsait olmamak, tehditle caymak, rüşvet ile caymak gibi sebepler olabilir. Bu durumda bir kadın diskalifiye olacağı için diğer kadın devreye girer. Yani oran aslında bire birdir. Ayrıca sesini yükselterek üstünlük sağlamaya çalışan erkekler olabileceği için ikinci kadınla desteklenmiş olması da muhtemeldir. Kavga gürültü olursa kadın dayanışması olur.

Ey iman edenler! Belirlenmiş bir zamana kadar bir borç ilişkisi kurduğunuzda bunu yazın. Aranızdan bir kâtip bunu adaletle yazsın. Kâtip Allah’ın kendisine öğrettiği gibi yazmaktan geri durmasın. Artık o yazsın, borçlu da yazdırsın; rabbi olan Allah’tan korksun ve borçtan hiçbir şeyi eksik bırakmasın. Eğer borçlu akılca zayıf veya eksik yahut kendisi yazdıramaz durumda olursa velisi adaletle yazdırsın. Erkeklerinizden iki şahidi de tanık tutun. Şahitler iki erkek olmazlarsa, rıza göstereceğiniz şahitlerden bir erkekle -biri yanılırsa diğerinin ona hatırlatması için- iki de kadın olsunlar. Çağrıldıklarında şahitler gelmezlik etmesinler. Borç küçük olsun büyük olsun vadesini belirterek onu yazmaktan üşenmeyin. Böyle yapmanız Allah katında daha adaletli, şahitlik için daha destekleyici ve şüpheye düşmemeniz için daha uygundur. Borç ilişkisinin, aranızda alıp vererek bitirdiğiniz peşin ticaret olması müstesnadır; onu yazmamanızda sizin için bir sakınca yoktur. Alış veriş yaptığınızda şahit tutun. Kâtip de şahit de zarar görmesin. Eğer zarar verirseniz şüphesiz bu sizin yoldan çıkmanız demektir. Allah’tan korkun, Allah size öğretiyor, Allah her şeyi hakkıyla bilmektedir." [2/Bakara Suresi 282]

Ayetteki ‘’Şahitler çağırılınca çekimser davranmasın’’ cümlesi ve ‘’Yazıcıya da tanıklara da zarar verilmesin’’ cümlesi ticarette şahitliğin stresli olduğuna dikkat çeker. Bu yüzden ikinci kadınla desteklenmiştir.

Kadının şahitliğinin yarım olmadığına dair başka deliller de mevcuttur. Örneğin, Maide Suresi 106.ayette vasiyet için iki şahit istenir ve cinsiyet belirtilmez. Talak suresi 2.ayette boşanma iddeti bitince iki şahit istenir, burada da cinsiyet belirtilmez. Bir erkek bir kadın da olabilir, ikisi de kadın da olabilir. Nur 4.ayette iftira atan kişiden dört şahit istenir. Bu dört kişinin de erkek mi kadın mı olması gerektiği bildirilmez. Üçü kadın biri erkek de olabilir, dördü de kadın da olabilir.

Diğer örnek ise Nur 6 – 9 ayetlerde anlatılan konudur. Karısına zina isnad eden adamın beş kere yemin etmesine karşılık kadının da beş kere yemin etmesi istenir ve kadının yemini kabul edilir. Eğer kadının şahitliği yarım olsaydı kadının on kere yemin etmesi gerekirdi ve erkeğin yemini kabul edilirdi. Halbuki kadın da beş kere yemin ediyor ve kadının yemini kabul ediliyor.

"Korunan kadınları suçlayan sonra dört şahit getiremeyen kişilere seksen celde vurun. Artık onların şahitliğini ebediyen kabul etmeyin. İşte onlar yoldan çıkmışlardır." [24/Nur Suresi 4]

Şu halde İslamda kadının şahitliği yarım değildir. Sadece vadeli ticarette iki kadın şahit istenmiştir. Bunun sebebi; birisi saparsa diğeri hatırlatacak, sonuç olarak oran hep 1 = 1 olacaktır. Sapmak ise unutmak, seyahatte olmak, caymak, çekinmek, satmak gibi çeşitli sebepler olabilir. Böyle bir durumda birisi diskalifiye olmuş olacak, yedek oyuncu devreye girmiş olacaktır. Bir erkek ve bir kadın şahitlik yapacaktır. Kimse sapmasa bile iki kadın birbirine destek olacaktır. Kadını zayıf görüp bağırarak üstün gelmeye çalışamayacak, kadın dayanışması ile şahitlik yapılacaktır. Derin düşünüldüğünde iki kadın istenmesi aslında bir gerekliliktir. Dolayısıyla bu ayetten kadının yarım olduğuna dair çıkarım yapılamaz.