Bölüm 1- Kurana göre eti yenen hayvanlar!
Eti yenen ve yenmeyen hayvanları islam dininin kaynağı olan Kuranı Kerimden öğrenirsek varacağımız sonuç, enam cinsi hayvanlar ve av hayvanları yenir olacaktır. Enamdan kasıt; Koyun, keçi, deve, sığır gibi çift tırnaklı çiftlik hayvanlarıdır. Av hayvanlarından kasıt ise yırtıcı olmayan otçullardır.A) 4 haram ayeti!
Ey iman edenler! Size rızık olarak verdiğimiz şeylerin temiz ve hoş olanından yeyin ve Allah’a şükredin, eğer yalnızca ona kulluk ediyorsanız. Size ancak; ölü hayvanı, kanı, domuz etini, Allahtan gayrısı için kurban edileni haram kıldı. Artık kim dara düşerse istekli olmadan ve saldırmadan (yerse) ona günah olmaz. Şüphesiz Allah bağışlayandır, esirgeyendir. [2/Bakara 172-173]Haramlar sayılırken ‘’leş, kan, domuz eti, Allahtan başkası için kesilen hayvan’’ denmiştir. Peki bu maddeler hangi hayvanlardan bahseder? Leş neyin leşi? Kan neyin kanı? Allahtan başkası adına hangi hayvanları kesiyorlardı? Bunlar Kuranın farklı ayetlerinde açıklanmıştır. Birbirini açıklayan ayetlere bakalım.
Size haram kılındı; leş, kan, domuzun eti, Allahtan gayrısı için kesilen şey, boğularak ölmüş, darbe alarak ölmüş, düşüp yuvarlanarak ölmüş, boynuzlanarak ölmüş, ölmeden kestiğiniz hariç canavarın yediği şey, dikili taşlara boğazlanan şey, fal oklarıyla kısmet aramanız, bunlar yoldan sapmaktır. Bugün kafir kimseler dininizden umut kesti. Artık onlardan korkmayın benden korkun. Bugün size dininizi kemale erdirdim ve size nimetimi tamamladım. Size yaşam tarzı olarak islamdan razı oldum. Artık kim açlık içinde mecbur kalırsa günaha meyletmesin. Şüphesiz Allah bağışlayandır, esirgeyendir. [5/Maide 3]
Maide 3.ayette dikkat çeken ‘’canavarın yediği’’ ifadesi yırtıcı hayvanların saldırıp öldürdüğü av hayvanın haram olduğundan bahseder. Eğer yırtıcı hayvan öldürmeden önce kesilirse helal olur. Canavar (kurt, ayı, aslan gibi yırtıcılar) otçul hayvanlara saldırır. Demek ki dört haram ayetinde sayılan maddeler hep otçul hayvanlardan bahsediyor çünkü tarih boyunca insanlar av hayvanlarını yemiş, yırtıcı hayvanlar yemek olarak görülmemiştir. Zaten bir sonraki ayet de yırtıcı hayvanların yenmediğine dikkat çeker.
"Sana kendilerine neyin helal kılındığını soruyorlar. Deki: Size temiz olanlar helal kılındı. Allahın size öğrettiği şeyden onlara öğretip avcılık için yetiştirdiğiniz yırtıcı hayvanların size yakaladığını yeyin, üzerine Allahın ismini zikredin. Allah’a takvalı olun çünkü Allah hesabı çabuk görendir." [5/Maide 4]
Maide 4.ayette ‘’size temiz olanlar helal kılındı’’ dedikten sonra ‘’temiz şeyler neler?’’ diye soracağımızı bildiği için açıklamaya devam ediyor: ‘’Yırtıcı hayvanların size yakaladığını yeyin’’ diyerek av hayvanlarının temiz olduğunu belirtiyor. Demek ki etçil avcı hayvanlar değil, otçul av hayvanları yeniyor. Yırtıcı hayvanlardan kasıt, avını pençesiyle yakalayan kuşlar ve köpek dişi olan memelilerdir.
Mecbur kalmadıkça doğada yaşayan otçulları avlamamak gerekir. Çünkü yememiz için özel olarak çiftlik hayvanları yaratılmıştır. "Enam cinsini (çift tırnaklı otçulları) sizin için yarattı, onda ısınma ve menfaat vardır, hemde ondan yiyorsunuz." [Nahl 5] Isınma ve menfaat; yününden, sütünden, etinden faydalanmaktır. Bunlar sekiz çift olarak yaratılmış ve istifademize sunulmuştur. ‘’Sizi tek candan yarattı, sonra ondan eşini yaptı. Size enamdan sekiz çift indirdi...'' [Zumer Suresi 6] Bu sekiz çiftin hangi hayvanlar olduğu da Enam 143 - 144.ayetlerde; Koyundan iki, keçiden iki..Deveden iki, sığırdan iki... olarak sayılır. Enam cinsi hayvanların çift tırnaklı otçul hayvanlar olduğu açıklanır.
Diğer ayetler de otçulların yendiğine dikkat çeker. ‘’Enamdan yük taşıyan (deve) ve yayılanlar (sığır ve davar) vardır. Allahın size rızık olarak verdiği şeyden yeyin. Şeytanın adımlarına uymayın çünkü o size apaçık bir düşmandır.’’ [6/Enam 142] ayetinde enam cinsinin Allahın verdiği rızıklar olduğu geçer. Demek ki ilk insandan bu yana bütün resuller enam cinsi hayvanları ve av hayvanlarını yemeyi öğrettiler. İslam tarihinde hiçbir zaman yırtıcı hayvanlar yemek listesine girmedi. Hatta açlık ve kıtlık zamanında bile enam ölüsü ve domuz eti helal kılınmış, yırtıcıları yemekten bahsedilmemiştir.
Buraya kadar avcı hayvanların yenmediğini, av hayvanların yendiğini gördük. Şimdi Enam 145. Ayeti gösterip "dörtten başka haram yok, köpek yenebilir" diyenlere cevap vereceğiz. Kuran müslümanlığına zarar veren deist zihniyetli kişilerin iddiası şöyle: ‘’Peygamberimiz bana vahyolunan şeylerde bunlardan başka haram yok diyor, köpek eti sayılmıyor, Çinlilerin geleneği olan Yulin köpek yeme festivaline dur diyemeyiz, mideniz kaldırıyorsa siz de köpek yiyebilirsiniz.’’ Bu iddia ayetlerin önünü arkasını okumamanın, bağlantılı ayetleri görmezden gelmenin sonucudur. Kuranda köpek nasıl geçiyor, köpekler av mı avcı mı diye hiç düşünmezler. Maide 4.ayette ‘’avcılık için yetiştirilen yırtıcı hayvanların yakaladığını yeyin’’ emrini görmüştük. Doğan kuşu ve tazı avcılık için yetiştirilen yırtıcılardır. Sadece bu ayet bile köpeğin yemek olmadığını ortaya koyuyor. Mağara arkadaşları (ashabı kehf) da besledikleri köpeği gittiklere yerlere götürmüşler, dostluk etmişlerdir. Kuranda köpekler insanın dostu olarak geçer. Şimdi Enam 145.ayetin öncesine bakalım da neye cevap olarak indiğini anlayalım.
Enam 138: Kendi zanlarıyla dediler: ‘’Bu enam hayvanları ve ekinler dokunulmazdır, bizim dilediğimiz kişi hariç onu yiyemez.’’ Enam var sırtını (yük vurulmasını) haram etmişler, enam var İftira ederek üzerine Allahın ismini zikretmezler. Yakında onları iftiraları sebebiyle cezalandıracak.
Enam 139: Ve dediler: ‘’Şu enamın karınlarındaki şey erkeklerimize hastır, eşlerimize haram kılınmıştır. Eğer ölüyse böylece onlar bunda ortaktırlar.’’ Yakında onlara vasıflandırmalarının cezasını verecek. Şüphesiz o hikmetlidir, bilendir.
Enam 143: Sekiz eşler: Koyundan iki, keçiden iki. Deki: İki erkeği mi haram kıldı yoksa iki dişiyi mi? Yada iki dişinin rahimlerinin kendisini kuşattığı (yavruları) mı? Bana ilimle haber verin, eğer doğru söylüyorsanız.
Enam 144: Deveden iki, sığırdan iki. Deki: İki erkeği mi haram kıldı yoksa iki dişiyi mi? Yada iki dişinin rahimlerinin kendisini kuşattığı (yavruları) mı? Yoksa Allah size bununla vasiyet edince şahitler mi oldunuz? Öyleyse bir ilim olmadığı halde insanları saptırmak için Allah’â yalanla iftira eden kişiden daha zalim kimdir? Şüphesiz Allah zalimler kavmine hidayet etmez.
Müşrikler her zaman yedikleri enam cinsinin yani deve, sığır, davar gibi hayvanların yavrularını erkeklere helal kılıyor, kadınlara haram ediyorlar. Kadına ölü doğan yavruları reva görüyorlar. İşte bu uyduruk haramlara karşı şu cevap iniyor.
Enam 145: Deki: Bana vahyolunan şeyde, yemek konusunda yiyenler için bir haram bulamıyorum, şunlar hariç: ölü, dökülen kan, domuzun eti ki o pistir, fasıklık edip Allahtan gayrısı için kesilen kurban. Artık kim açlıktan bitkin düşerse istekli olmadan ve saldırmadan (bunlardan yiyebilir) Şüphesiz senin rabbin bağışlayandır, esirgeyendir.
Müşriklere cevap olarak dört haram sayılıyor, bunlar da yine enam cinsine işaret ediyor. Örneğin ölüden kasıt kesilmeden ölmüş murdar hayvandır. Kandan kasıt da enamı keserken boğazından fışkıran kandır, etin içinde kalan kan haram değildir. Allahtan başkası için kesilen de yine enam cinsidir. Domuz da sayılmıştır çünkü çift tırnaklı olduğu için temiz zannedilmiştir. Yahudiler ise dini hükümlere isyan (4:160) ettikleri için bu temiz hayvanlardan mahrum bırakılmıştır. Enam 146: Yahudi kimselere bütün tırnaklı hayvanlar ile sığır ve koyunun iç yağlarını haram kıldık. Ancak bu ikisinin sırtında taşıdığı, bağırsakları, kemikle karışan şey hariç. İşte böyle ceza verdik isyanları sebebiyle, şüphesiz biz elbette doğru sözlüleriz.
Müşrikler haram ettikleri hayvanların özelliklerine farklı isimler takmışlardı. Bahire, Saibe, Vasile, Ham (5:103) gibi isimler takarak Allahın verdiği rızıkları haram ilan etmişlerdi. İşte dört haram ayetleri bunların haram olmadığından bahseder.
Artık yeyin Allahın sizi rızıklandırdığı şeylerin helal ve temiz olanından. Ve Allahın nimetine şükredin, eğer yalnızca ona tapıyorsanız. Size ancak şunları haram kıldı: ölü, kan, domuzun eti, Allahtan gayrısı için kesilen şey. Artık kim mecbur kalırsa aşırıya kaçmadan ve saldırmadan (bunlardan yiyebilir) Çünkü şüphesiz Allah bağışlayandır, esirgeyendir. Dillerinizin yalan yere nitelemesi sebebiyle ‘’bu helaldir, bu haramdır’’ demeyin Allah’a yalanla iftira etmek için. Şüphesiz Allah’a karşı yalanla iftira edenler kurtuluşa eremezler. [16/Nahl Suresi 114-116]
B) At ve eşek yenir mi?
Otçullar yenir dedikten sonra akla "at ve eşekler yenir mi, onlar da otçul" sorusu gelebilir. Bunun cevabı da yine Kuranda mevcut. Atlar ve eşekler binek ve süs olması için yaratılmıştır. Hem çift tırnaklı değiller hem de geviş getirmezler, bu yüzden enam sayılmazlar. "Atlar, katırlar, eşekler ona binmeniz ve süs olması içindir. Bilmediğiniz şeyler de yaratır." [16/ Nahl 8]Süleyman peygamber de atları okşayarak sevmiş, Allahın yaratma sanatını hatırlattığını söylemiştir: "Davuda süleymanı bahşettik, ne güzel kuldu. Şüphesiz o (içtenlikle Allah’a) pek yönelendi. Akşam vakti ona hızlı yürüyen safkan atlar sunulunca, Böylece dedi: Şüphesiz ben at sevgisini rabbimi anmamı sağladığı için sevdim. Nihayet (atlar tozu dumana katıp) perdeyle gizlendi. ‘’Çevirin onu bana’’ (dedi) böylece butlarını ve gerdanlarını okşamaya başladı." [38/Sad Suresi 30-33]
C) Deniz canlıları helal mi?
Kurana göre denizden çıkan her şey yenebilir. Miğdeniz kaldırıyorsa yiyebilirsiniz diyeceğimiz şey deniz mahsulüdür. Zehirli olmayan balıkları, midye, karides, istakoz, ahtapot gibi deniz mahsullerini yiyebilirsiniz. Midyenin denizi temizlediği düşünüldüğünde yememek daha iyi.Deniz avı ve onu yemek size ve gezenlere bir faydalanma olarak helal kılındı. Kara avı ise ihramlı olduğunuz sürece yasaklandı. Huzurunda toplanacağınız Allah’a takvalı olun. [5/Maide 96] O ki denizi hizmetinize sundu, ondan taze et yemeniz için. Ve ondan süs takısı çıkarıp takınırsınız. Ve gemiyi (suyu) yararak giderken görürsün orada, Allahın lutfundan isteyin diye. Umulur ki şükredersiniz. [16/Nahl Suresi 14]
D) Tavuk avcı mı?
Dörtten başka haram yok deyip yırtıcı hayvanları yemeye teşvik eden bazı kişiler "tavuklar solucan ve böcek avlıyor et yiyor, hani avcı hayvanlar yenmezdi" diyebiliyor. Solucan, böcek, tırtıl, kurtçuk, larva gibi şeyler kuşların protein kaynağıdır, bunları yemeleri onları yırtıcı kuş kategorisine sokmaz. Bir kuşun yırtıcı olması için pençesili olması gerekir ve bu pençeyle fare, tavşan, serçe yakalaması gerekir.Ayrıca cennet nimetleri sayılırken ''Canlarının çektiği kuş etleri vardır" (56/ Vakıa 21) denmiştir. Bu kuş etlerinden kasıt; tavuk, hindi, ördek, kaz, bıldırcın, keklik gibi yemeye alışık olduğumuz av hayvanlarıdır. Bir şahin kuşu yada atmaca eğitip doğaya salarsak bu kuşları yakalayıp bize getirecektir. Tabi doğanın dengesini korumak için keyfi avcılık yapılmamalıdır.
E) Fare yenir mi?
Fareler; baykuş, kedi, tilki gibi hayvanların yemeğidir. Ayrıca fareler virüs taşıyan pis hayvanlardır. Hıyarcıklı veba, Hantavirüs, Leptospiroz gibi hastalıklara sebep olurlar.Bölüm 2- Mezheplere göre eti yenen hayvanlar!
Eti yenen ve yenmeyen hayvanları mezheplerden öğrenmeye çalışırsanız birinin haram dediğine diğerinin helal dediğini görürsünüz. Yani mezheplerde kişiye göre değişen haramlar vardır. Mezheplerin birinci kaynağı rivayetler ve ulema görüşleri olduğu için haramları da farklılık gösterir. Kurana bakıp "enam ve av hayvanları yenir" deyip konuyu özetlemek yerine çelişkili rivayetler içinde boğulmuşlardır.A) Sırtlan yenir mi?
Hanefilere göre: ‘’Abdullah b. yezid'in şöyle dediği rivayet edilmiştir. Benim halkım çölde mızrağı dikerler, sabahleyin gidip bir sırtlanın öldüğünü görürlerdi. Bunu Said b museyyeb'e sordum. Bana "Sen sırtlan yiyenlerden misin'' dedi. Ben ''ömrümde hiç yemedim'' dedim. Yanında bulunan birisi şöyle dedi: Ebu Derda bize peygamberin; kapıp kaçan, hedef yapılıp öldürülen ve köpek dişi olan kara hayvanlarının etini yemekten men ettiğini rivayet etti.'' Bunun üzerine İbn museyyeb ''doğru söyledin'' dedi. Bu rivayetten anlaşılıyor ki sırtlan eti yenilmez. Biz Hanefiler bu görüşteyiz.Şafii ise Cabir'in şu rivayetine dayanarak sırtlan etinin yenilebileceğini söyler: Cabir'e sırtlanın av hayvanı mı olduğu soruldu. O ''evet'' dedi. Eti yenilir mi? denildi. ''Evet'' dedi. Bu senin peygamberden duyduğun birşey mi? denildi. Buna da evet dedi.
Hanefilerin bu konudaki delilleri yukarıda geçen hadis ve İbn Abbas'tan rivayet edilen şu hadistir: ''Peygamber kara hayvanlarından bütün köpek dişi olanları ve kuşlardan pençesi olanları yemeyi yasak etti.'' Sırtlanın köpek dişi vardır. Bu dişini kullanarak kavga eder. Dolayısıyla kurdun eti yenilmediği gibi onunki de yenilmez. Sırtlan etinin yiyene etkisi daha önce de söylediğimiz gibi onun pis oluşudur. Çünkü o başka canlılara zarar vermek ister ve ahmaktır. [Serahsi - mebsut, cilt 11, sayfa 366-367, Gümüşev Yayınları]
B) Keler yenir mi?
Hanefilere göre keler haramdır: Rivayet edildiğine göre Aişe'ye bir keler hediye edildi. O bunun yenip yenmediğini peygambere sordu. Peygamber bunu mekruh gördü. Az sonra bir dilenci geldi, Aişe ona vermek istedi. Peygamber ''kendin yemediğin şeyi mi ikram ediyorsun'' dedi. Hanefiler bu hadisi alarak keler yemenin helal olmadığını söyler.Şafii'ye göre keler helaldir. Delili şu hadistir: İbn ömer'den rivayete göre peygambere kelerin yenip yenmediği soruldu. O ''keler benim kavmimin yediklerinden değil Bu nedenle gönlüm çekmiyor, helal de demem haram da demem'' dedi. [Serahsi - mebsut, Cilt 11, Sayfa 378, Gümüşev yayınları]
Deniz mahsulü yenir mi?
Hanefilere göre: Vahşi hayvanlar da iki çeşittir. Birincisi deniz av hayvanlarıdır. Bunlardan balığın dışındakilerin yenilmeleri helal değildir. İkincisi de kara av hayvanları olup bunlardan da köpek dişi olan hayvanlarla pençesi olan kuşların dışındakilerin yenilmeleri helaldir. [Serahsi - Mebsut, Cilt 11, Sayfa 358, Gümüşev Yayınları]Sonuç!
Allah bizlere yememiz için temiz rızıklar yarattığını söylemiş, hangilerinin temiz olduğunu da kendisi açıklamıştır. Enam cinsi (geviş getiren çift tırnaklı hayvanlar) temizdir. Yırtıcı hayvanların yakaladığı otçullar da temizdir. Leşçi etçiller temiz değildir. Şöyle bir özetleyecek olursak; Kurana göre enam (deve, sığır, davar) ve av hayvanları yeniyor. Yani pençeli kuşlar ve köpek dişli memeliler yenmiyor.1) Geviş getiren çift tırnaklı hayvanları yememiz istenmiştir. Deve, sığır, davar başta olmak üzere ceylan, geyik, bufalo, gnu da enam cinsine girer.
2) Avcılık için yetiştirilen (atmaca, köpek gibi) yırtıcı hayvanların bize yakaladığını yememiz istenmiştir. Tavşan, ördek, kaz, tavuk, bıldırcın, keklik, ceylan, geyik gibi hayvanlar kast edilmiştir.
3) Kuran bir zooloji kitabı olmadığı için temiz olmayan hayvanları teker teker saymak yerine temiz olanlardan bahsederek konuyu özetlemiştir. Şunları yeyin demek, yenmeyenleri saymaktan iyidir. Siz de marketten aldıklarınızı yada mağazadan aldıklarınızı sayarsınız, almadığınız binlerce ürünü saymazsınız. Bunun gibi Allah da yememizi istediği hayvanları saymıştır.
4) Maide suresi 3-4.ayet ve Enam 138-139 ayetler okunduktan sonra Enam 145.ayet okunmalıdır. Çünkü Enam 145.ayetin hangi iddiaya cevap verdiğini anlamak için öncesine bakmak gerekir. Leş haram deniyor, neyin leşi diye düşündük mü? Kan haram deniyor, neyin kanı diye hiç düşündük mü? Allahtan başkası adına kesilenler haram deniyor. Hangi hayvanı kesiyorlardı diye hiç düşündük mü? Leş de enam leşi, kan da enam kanı, Allahtan gayrısı için kesilen de enam cinsi. Hepsi de enamdan bahsediyor. Çünkü müşrikler ne kadar sapıtmış olsa da yırtıcı hayvanları yiyecek kadar yoldan çıkmamışlardı. Müşrikler; aslan, kaplan, sırtlan, leopar, maymun, eşek, köpek, kurt, tilki, kedi, vaşak, ayı gibi hayvanları kurban etmezlerdi. Deve, sığır, davar kurban ederlerdi. 🔖"Enam cinsini (geviş getiren çift tırnaklı hayvanları) sizin için yarattı, onda ısınma ve menfaat vardır, hemde ondan yiyorsunuz." (16/Nahl 5) 🔖Enamdan yük taşıyan (deve) ve yayılanlar (sığır ve davar) vardır. Allahın size rızık olarak verdiği şeyden yeyin. Şeytanın adımlarına uymayın çünkü o size apaçık bir düşmandır.’’ (6/Enam 142)
5) Köpekler Kuranda insanın dostu olarak geçer. Gerek Ashabı kehf gençlerinin beslediği köpek olsun gerekse avcılık için yetiştirilmesi olsun köpekler insanın arkadaşıdır. Müslüman olan çinliler de yemek kültürünü Kurana göre düzenlemeli, yırtıcı hayvanları yemeyi bırakmalıdır. Budist çinlilerin yemek kültürü islama uygun değildir. Peygamberimizin yaşayan Kuran olduğu düşünülürse köpeğin temiz olduğunu göstermek için bir gün köpek kesmesi gerekirdi. Yahut kurt kesip fakirlere dağıtması lazımdı. Böyle bir şeyi hiçbir peygamberin sünnetinde göremezsiniz. Peygamberin besmele çekerek kurt kestiğini hayal edebiliyor musunuz? Yada sırtlan keserken, aslan keserken. Hayal bile edemezsiniz çünkü hepsi de aynı mesaja muhatap olmuş, Enam cinsini ve yabani otçulları yemeyi ümmetlerine öğretmişlerdir.
Peygamberimiz de Kuran müslümanı olduğu için bizim vardığımız sonucu söylemiştir: "Nebi (sav) yırtıcı hayvanlardan azı kesici dişi taşıyan hayvanları ve kuşlardan pençeli olan hayvanları yemeyi yasakladı." [Müslim: Sayd 3 (1780)] hadisi doğru ifadeler içermektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz?