Haram - Kuran Kavramları

Haram: Yasak, kutsal, mukaddes gibi anlamlara gelir.

Haram kelimesi, ya ilahi açıdan yada beşeri yönden yasaklanan; zorla, akıl, şeriat tarafında yahut emrine uyulan biri tarafından yasaklanmış şey demektir. [Ragıb İsfahani - Müfredat, H-r-m]

Dindeki haramları Allah belirler. Allah'ın yasak ettiği şeylere haram denir. Resul ise Allah'ın indirdiği haramları insanlara duyurur. Yani elçi haram koyucu değil, haramları duyurucudur, haktan alıp halka duyurur. Peygamberimiz ''Bunlar Allah'ın koyduğu haramlar, bunlar da benim koyduğum haramlar'' diyerek iki farklı haram listesi sunmamış, Kuran'daki haramları okumuştur. Örneğin;

151-Deki: ''Gelin size rabbinizin haram kıldığı şeyleri okuyayım: Ona hiçbir şeyi ortak etmeyin, ana babaya ihsanda bulunun, evladınızı muhtaç oluruz diye öldürmeyin, onlara da size de biz rızık veriyoruz. Fuhuşların açığına da gizlisine de yanaşmayın. Haklı bir sebep olmadan Allah’ın dokunulmaz kıldığı nefsi öldürmeyin. İşte size bunları vasiyet etti, umulur ki akledersiniz. 152- “Rüşd çağına erişinceye kadar yetimin malına, sadece en iyi tutumla yaklaşınız; ölçü ve tartıyı adaletle yapınız! Biz, herkese ancak gücünün yettiği kadarını yükleriz. Söz söylediğiniz zaman, yakınlarınız dahi olsa adaletli olunuz; Allah'a verdiğiniz sözü tutunuz. İşte, düşünüp öğüt alasınız diye Allah size bunları emretti.” 153- “Şüphesiz bu, benim dosdoğru yolumdur. Buna uyunuz, başka yollara uymayınız; zira o yollar sizi Allah'ın yolundan ayırır. İşte, sakınmanız için Allah size bunları emretti.”[Enam Suresi 151-153.Ayetler]

Enam 151-153. ayetlere göre; Şirk koşmak haramdır, ana babaya kötü davranmak haramdır, fakirlik korkusuyla çocukları öldürmek/kürtaj yapmak haramdır, zina etmek haramdır, masum insanı öldürmek haramdır, yetim malı yemek haramdır, ölçüde hile yapmak haramdır, yalan söylemek haramdır, Allah'a verilen sözü bozmak haramdır. Bunlar kişinin davranışıyla ilgili haramlardır. Bir de yemekle ilgili haramlar vardır.

Allah size yalnız leşi, kanı, domuz etini ve Allah'tan başkası için kesilmiş olanı yasaklamıştır. Fakat kim bunlardan yemek zorunda kalırsa, aşırıya kaçmamak ve sınırı aşmamak şartıyla ona günah yoktur. Şüphesiz ki Allah, çok bağışlayandır; çok merhamet edendir. [Bakara Suresi 173 ]

Bakara 173.ayete göre; ölmüş hayvan, hayvan kesince akan kan, domuz eti, Allah rızası dışında kullardan birinden şefaat ummak için kesilen kurbanlar haramdır. Bu haramlar da yemekle ilgilidir. Zira araplar deve,sığır, koyun, keçi gibi enam cinsi hayvanları kafasına göre haram etmişti. Bunun üzerine şu ayetler indi;

144-Ve deveden iki, sığırdan iki. De ki: "İki erkeği mi haram etti, iki dişiyi mi, yoksa iki dişinin Rahimlerinde bulunan(yavru)ları mı? Yoksa Allah'ın size böyle vasiyet ettiğine şahidler mi oldunuz?" Öyle bilmeden insanları saptırmak için Allah'a karşı yalan uydurandan daha zalim kim olabilir? Allah o zalim topluluğu doğru yola iletmez. 145-De ki: "Bana vahyolunanlar içinde, bu haram dediklerinizi yiyecek birine yasaklanmış bir şey bulamıyorum. Yalnız şunlardan biri olursa başka: leş, akıtılmış kan, domuz eti -ki o bir pisliktir- Allah'tan başkası adına boğazlanmış bir murdar." Iztırar haline düşen, başkasının hakkına dokunmamak, zorunluluk sınırını da aşmamak şartıyla bunlardan yiyebilir. Çünkü senin Rabbin çok bağışlayıcı, çok merhametlidir. [Enam Suresi 144-145]

Enam 145.ayet deveyi ve sığırı haram edenlerle ilgilidir. Ayrıca Leş, kan, domuz, Allahtan başkası adına kesilen kurban haramdır diyerek ''Etini yediğiniz güdülen hayvanların ölüsünü, kanını, ayrıca domuz da haramdır çünkü eti pistir, bir de Allah'tan başkası için kurban kesmeyin'' denmiştir. Zira insanlık tarihi boyunca kavimler; deve, sığır, keçi, koyun gibi hayvanları besleyip etinden sütünden derisinden faydalanmıştır. Bunlar haricinde insanlık; aslan, sırtlan, köpek, kartal, şahin, akbaba gibi vahşi hayvanları yememiştir. Aksine yırtıcı hayvanları evcilleştirip av hayvanı olarak kullanmışlardır. Bir ayette rabbimiz bu konuya şöyle dikkat çeker;

''Sana kendilerine nelerin helal kılındığını soruyorlar. Deki: ''Size temiz olanlar helal kılındı. Allah'ın size öğrettiği şeyden onlara öğretip avlanmak için yetiştirdiğiniz yırtıcı hayvanların tuttuklarından yeyin ve üzerine Allah'ın ismini (besmele) zikredin. Allah'a takvalı olun, şüphesiz ki Allah hesabı çabuk görendir.'' [Maide Suresi 4] 

Maide 4.ayette ''avlanmak için yetiştirdiğiniz köpek, şahin gibi yırtıcı hayvanların sizin için yakaladığı şeyin üzerine besmele çekerek yeyin'' buyrulmuştur. Peygamberimiz de bu ayete binaen ''Köpekle nasıl avlanmalıyız?'' sorusuna şöyle cevap vermiştir:

''Adiyy İbn Hatim'dan naklen: ''Ben peygambere köpekle avlanmanın hükmünü sordum. Bana ''Sen öğrettiğin köpeği salınca avı öldürürse o avdan ye. Köpek avı yediği zaman ise sen ondan yeme. Çünkü köpek kendi nefsi için tutmuştur.'' Ben tekrar ''Köpeğimi salıyorum ve onun yanında başka bir köpek daha buluyorum'' dedim. Resulullah bana ''O zaman yeme çünkü sen besmeleyi kendi köpeğini salarken çekmiştin, başka köpek üzerine besmele çekmemiştin'' dedi. [Buhari: 3/Vudu 35, No: 39]

Yani peygamberimiz zamanında insanlar köpekleri kullanarak avlanıyordu. Çünkü insanlık tarihi boyunca etçil ve yırtıcı hayvanlar yenmemiştir. Bu yüzden haramlar arasında sayılmasına da gerek duyulmamıştır. Maide 4.ayetle yırtıcı hayvanların değil, onların yakaladığı hayvanların yendiğine dikkat çekilmiştir. Böylece; aslan, kaplan, sırtlan, maymun, ayı, kurt, tilki vb. bütün hayvanların ismini saymaya gerek kalmamıştır. Avcı hayvanlar yenmediği için bunların haram olduğuna dikkat çekilmemiştir. Peygamberimiz de yenmeyen hayvanları kısaca şöyle özetlemiştir:

''Resulullah (sav) yırtıcı hayvanlardan azı kesici dişi taşıyan hayvanları ve kuşlardan pençeli olan hayvanları yemeyi yasakladı.” [Müslim: Sayd 3 (1780)]

Lakin insanlar çift tırnaklı olduğu için domuzu enam cinsinden zannedip yemeye başlamış, bunun üzerine domuzun haram olduğu bildirilmiştir. Zira tırnaklı hayvanlar ilk insandan beri yenen hayvanlardır. Lakin İsrailoğullarına ceza olarak yasaklanmıştı. (Bak: Enam 146) Son nebi gelince ona uyanlar bu haramdan kurtuldular. Enam cinsi hayvanlar; sığır, koyun keçi, deve, geyik, antilop, ceylan gibi otçul hayvanlardır. Bunlar hem otçul hem de çift tırnaklıdır. Avlanıp yenmesinde sakınca yoktur.

Size haram kılındı: Leş, kan, domuz eti, Allah'tan başkası adına kesilenler, boğulmuş, (okla) vurulmuş, (yüksekten) düşmüş, boynuz darbesi almış, yırtıcı hayvan saldırmış. Ölmeden önce kestiğiniz hariç...[Maide suresi 3] 

Maide 3.ayette ise; dört harama ilave olarak, bir sebepten ötürü yaralanan hayvanların ölmeden önce kesildiği takdirde haram olmayacağı bildiriliyor. Ayrıca ''yırtıcı hayvanların saldırdığı/canavarın parçaladığı'' ifadesi de yine yırtıcı hayvanların yenmediğine işaret ediyor.

Bunun haricinde insanlar kendi kafasına göre haramlar koyamazlar. Örneğin; ''Ben şu konuyu helal görümüyorum, bana göre bu haram'' demek dine yeni haramlar ilave etmektir. Allah adına haramlar koyanlar ise şirk işlemiş olurlar. Bu konuda bir örnek verelim;

''5-Ben kadınların dükkan açmasını asla helal görmüyorum. 8-Kadından memur olmaz, kadınlar mektebe gitmez, duymadık demeyin. 9- Kadın sokakta gezecek birşey değildir, erkeğe gözükecek birşey değildir.'' [Mahmut Efendiden duyulan hikmetli Sözler, sayfa 257]

Bu cümlelerin sahibi zihniyet, kendini dinde haram koyucu zannettiği için ''Kadınların dükkan açması haram'' deyip Allah adına haram uydurmaktadır. Bu kişilere Allah teala şöyle cevap vermiştir:

''Dilleriniz yalan yere nitelendirmeye alıştığı için: 'Bu helaldir, bu da haramdır' demeyin, Yoksa Allah'a karşı yalan uydurmuş olursunuz. Şüphesiz Allah'a karşı yalan uyduranlar kurtuluşa eremezler.''(Nahl suresi 116)

 ''Ey iman edenler, Allah'ın sizin için helal kıldığı güzel şeyleri haram kılmayın ve haddi aşmayın. Şüphesiz Allah, haddi aşanları sevmez.''(Maide Suresi, 87)

Peygamberimiz zamanında da din adamları kafasına göre haramlar koymuştu. Kendi koydukları haramları, ''bunları Allah haram etti'' diyerek din edinmişlerdi.  ''Şirk koşanlar diyecekler ki: "Allah dileseydi ne biz şirk koşardık, ne atalarımız ve hiçbir şeyi de haram kılmazdık." (Enam suresi 148) Bunun üzerine Allah teala, ''onlardan delil iste'' diyerek peygamberimize şu ayeti vahyetti.

Deki: ''Bunu Allah'ın haram kıldığına dair şahitlerinizi getirin.'' Eğer onlar şahitlik ederlerse sen onlarla şahitlik etme. Ayetlerimizi yalanlayanların hevasına uyma. Onlar ahirete iman etmezler, onlar rablerine denk tutuyorlar.(Enam suresi 150)

İşte kafasına göre haram uyduran zihniyet her zaman varlığını sürdürmüş, kıyamete kadar da sürdürecektir. Halbuki haramlar Kuran'da yazanlardır. Uydurma hadisler yoluyla müziği, resimi bütün müslümanlara haram etmişler; altın yüzük ve ipek kumaşı da erkeklere haram etmişlerdir. Halbuki Kuran'da bunları yasaklayan ayet yoktur. İndirilmiş haramlar şunlardır;

1- Günah ve düşmanlıkta yardımlaşmak haramdır.

Bakara Suresi, 85. ayet: Sonra (yine) siz, birbirinizi öldürüyor, bir bölümünüzü yurtlarından sürüp-çıkarıyor ve günah ve düşmanlıkla aleyhlerinde ittifaklar kuruyor ve size esir olarak geldiklerinde onlarla fidyeleşiyordunuz. Oysa onları çıkarmanız, size haram kılınmıştı...

2-  Kan, ölü hayvan, domuz eti ve Allah'tan başkası için kesilen hayvan haramdır. 

Bakara Suresi, 173. ayet: O, size ölüyü (leşi)-kanı, domuz etini ve Allah'tan başkası adına kesilmiş olan (hayvan)ı kesin olarak haram kıldı. Fakat kim kaçınılmaz olarak muhtaç kalırsa, taşkınlık yapmamak ve haddi aşmamak şartıyla (ölmeyecek oranda yiyebilir), ona bir günah yoktur. Gerçekten Allah, bağışlayandır, esirgeyendir.

Maide Suresi, 3. ayet: Ölü eti, kan, domuz eti, Allah'tan başkası adına kesilen, boğulmuş, vurulmuş, yüksek bir yerden düşmüş, boynuzlanmış yırtıcı hayvan tarafından yenmiş, -(henüz canlıyken yetişip) kestikleriniz hariç,- dikili taşlar üzerine boğazlanan (hayvanlar) ve fal oklarıyla kısmet aramanız size haram kılındı...

En'am Suresi, 145. ayet: De ki: "Bana vahyolunanlar içinde, yiyen bir kimsenin yiyeceği (şeyler) için, ölü eti, dökülen kan, domuz eti -ki bu gerçekten murdardır- ya da Allah'tan başkası adına kesilmiş bir fısk dışında, haram kılınmış bir şey bulmuyorum. Kim kaçınılmaz bir ihtiyaçla karşı karşıya kalırsa, -saldırmamak ve haddi aşmamak şartıyla-(bu sayılanlardan ölmeyecek kadar yiyebilir). Şüphesiz senin Rabbin bağışlayandır, esirgeyendir.

Nahl Suresi, 115. ayet: O, size ancak ölüyü, kanı, domuz etini ve Allah'tan başkası adına kesilmiş olan (hayvan)ı haram kıldı. Fakat kim mecbur kalırsa, saldırmamak ve sınırı aşmamak üzere (yiyebilir). Çünkü gerçekten Allah, bağışlayandır, esirgeyendir.

En'am Suresi, 119. ayet: Ne oluyor ki size, kaçınılmaz bir ihtiyaçla karşı karşıya kalmanız dışında, O, size haram kıldıklarını ayrı ayrı açıklamışken, üzerinde Allah'ın ismi anılan şeyleri yemiyorsunuz? Gerçekten çoğu, bir ilim olmaksızın kendi heva (istek ve tutku)larıyla (kimilerini) saptırıyorlar. Şüphesiz, senin Rabbin haddi aşanları en iyi bilendir.

3- Faiz haram kılınmıştır.

Bakara Suresi, 275. ayet: Faiz (riba) yiyenler, ancak şeytan çarpmış olanın kalkışı gibi, çarpılmış olmaktan başka (bir tarzda) kalkmazlar. Bu, onların: "Alım-satım da ancak faiz gibidir" demelerinden dolayıdır. Oysa Allah, alış-verişi helal, faizi haram kılmıştır. Kime Rabbinden bir öğüt gelir de (faize) bir son verirse, artık geçmişi kendisine, işi de Allah'a aittir. Kim (faize) geri dönerse, artık onlar ateşin halkıdır, orada sürekli kalacaklardır.

4- Yakın akrabalar ile evlenmek haramdır.

Nisa Suresi, 23. ayet: Sizlere anneleriniz, kızlarınız, kız kardeşleriniz, halalarınız, teyzeleriniz, erkek kardeşlerin kızları, kız kardeşlerin kızları, sizi emziren (süt) anneleriniz, süt kız kardeşleriniz, kadınlarınızın anneleri ve kendileriyle (gerdeğe) girdiğiniz kadınlarınızdan olup koruyuculuğunuz altında bulunan üvey kızlarınız -onlarla gerdeğe girmemişseniz, size bir sakınca yoktur-, sizin sülbünüzden olan oğullarınızın eşleri ve iki kız kardeşi biraraya getirdiğiniz (evlilik) haram kılındı. Ancak (cahiliyede) geçen geçmiştir. Şüphesiz, Allah, bağışlayandır, esirgeyendir.

5- Ortak koşanlara cennet haramdır.

Maide Suresi, 72. ayet: Andolsun, "Şüphesiz Allah, Meryem oğlu Mesih'tir" diyenler küfre düşmüştür. Oysa Mesih'in dediği (şudur:) "Ey İsrailoğulları, benim de Rabbim, sizin de Rabbiniz olan Allah'a kulluk edin. Çünkü O, Kendisi'ne ortak koşana şüphesiz cenneti haram kılmıştır, onun barınma yeri ateştir. Zulmedenlere yardımcı yoktur."

6- İhramlıyken avlanmak haramdır.

Maide Suresi, 96. ayet: Deniz avı ve onu yemek size ve (yeryüzünde) dolaşanlara bir yarar olarak helal kılındı. İhramlı olduğunuz sürece kara avı ise size haram kılınmıştır. O'na (götürülüp) toplanacağınız Allah'tan korkup-sakının.

7- Ortak koşmak, ana babaya kötü davranmak, çocuk öldürmek haramdır.

En'am Suresi, 151. ayet: De ki: "Gelin size Rabbinizin neleri haram kıldığını okuyayım: O'na hiçbir şeyi ortak koşmayın, anne-babaya iyilik edin, yoksulluk-endişesiyle çocuklarınızı öldürmeyin. -Sizin de, onların da rızıklarını biz vermekteyiz. Fuhşiyatın açığına ve gizli olanına yaklaşmayın. Hakka dayalı olma dışında, Allah'ın (öldürülmesini) haram kıldığı kimseyi öldürmeyin. İşte bunlarla size tavsiye (emr) etti; umulur ki akıl erdirirsiniz."

8- Masum insanları öldürmek haramdır!

İsra Suresi, 33. ayet: Haklı bir neden olmaksızın Allah'ın haram kıldığı bir kimseyi öldürmeyin. Kim mazlum olarak öldürülürse onun velisine yetki vermişizdir; o da öldürmede ölçüyü aşmasın. Çünkü o, gerçekten yardım görmüştür.

Furkan Suresi, 68. ayet: Ve onlar, Allah ile beraber başka bir İlah'a tapmazlar. Allah'ın haram kıldığı canı haksız yere öldürmezler ve zina etmezler. Kim bunları yaparsa 'ağır bir ceza ile' karşılaşır.

9- Pis ve mikroplu şeyler haramdır!

Maide suresi 4: Sana kendileri için nelerin helâl kılındığını soruyorlar. De ki: “Sizin için temiz güzel şeyler helâl kılındı.''..

10- Peygamber kendi hayatına haram koyamıyordu

Tahrim Suresi, 1. ayet: Ey nebi, eşlerinin hoşnutluğunu isteyerek, Allah'ın sana helal kıldıklarını niçin haram kılıyorsun? Allah, çok bağışlayandır, çok esirgeyendir.

Haram nedir? - Bumudin/26.06.2018